نبشتانک: محمد عامر آفریدی
رجانک: رخشندہ تاج
تجارت مردم، کمپنی ءُ فرمز، ملک ءُ راج آنی یام ءَ سامان ءُ زمت آںی بھا کنگ یا روگ ءُ آیگ ءِ کار ءَ را گوشاں۔
ملک آںی نیام ءَ سوداگری ءِ کار ءِ واستہ یک ھاسیں کاررپک ءِ ضلورت بیت۔ اے مول ءُ مراد ئِ واستہ دو ءَ چہ گیش ملک آںی نیام ءَ منوگری ءِ ضلورت بیت ءُ ایش ھم حکومت آںی زمہ واری بیت کہ آ تجارت ءُ تجارتی کشک آنی نا ایوک ءَ پینگ آنی دور کنان ءَ بلکینگ ءَ تاجر ءُ سرمایہ کار آناں آسراتی ، آسانی ءُ دل یکیمی ھم کنائینت۔ دو ملک آنی یکجائی تجارت ءِ تہ ءَ گیشی دوئیں ملک ءُ الس آنی زندمان ءَ وشھالی کئیت۔ پدا ھم ملک آنی نیام ءَ تجارت ءَ آسانی ءُ آسراتی ءِ گوما جتا جتائیں جیڈھ ءُ مشکل ھم بیت ایشانی چار ءُ تپاسی سیادی داروکیں حکومت وھد وھد ءِ سر ءَ گراں ءُ رکھینگی ایٹماسپئریر، سرمایہ ءِ رکھینگ ءُ زامنی، راہداری ءِ آسراتی ، سامان آنی درآمد ءُ برآمد کنگ ءِ واستہ ٹرانسپورٹ، سیم سر ءُ ویزا آنی بنگیج کنگ ءِ ارزشتی ایں کار ءَ را آسان جوڑ کنگ ءَ ھوار جتا جتائیں گامگیج کناں۔
استیں دور ءُ باریگ ءَ وھد ءِ دگنیا یک کوچگے ءِ تہ ءَ مٹ بوتگ، گستائی کم بوتگ انت ءُ وھد ءِ گام آنی تہ ءَ گیش ترندی اتکگ اے وڑ ءَ بنی آدمی سسا ءُ پگر ءُ تجارت ءِ وڑ ءُ پیم ھم مٹ بوتگ انت، ٹیکنالوجی ءِ گیش بوھگ ءِ سبب ءَ بازیں روچ آنی کار کلاک آنی تہ ءَ ءُ منٹ آنی تہ ءَ بوھگ ءَ انت، ٹیکنالوجی ءِ لوٹ ءُ آسراتی آں چہ پیسر ءُ انوگ ءَ بنی آدمی لوٹ ءِ رد ءَ تاجر ءُ سرمایہ کار دور ءُ گستائیں ملک آنی مٹ ءَ وتی نزیکے ھمساھگیں ملک آنی گوما تجارت ءَ را ترجی دیان ءَ دیم ءَ جنزگ ءَ آں۔ ھمساھگیں ملک آنی گوما تجارت ءِ بازیں نپ ءُ سیت است ایشانی تہ ءَ ایمنی ءِ گہتری، نزیکیں یکوئی، راجی دیمپانی ءُ سلامتی ءِ رکھینگ ھوار انت۔
پاکستان ءُ اوگانستان ھم نزیکیں ھمساھگیں ءُ براتیں ملک انت ایش زبان، دود ءُ ربیدگ ءِ گوما یکجائی نیک راھ ءُ راجدپتری ریشگ آنی گوما بندوک انت۔ دوئیں ملک آنی نیام ءَ واھگ ءُ دوستی ءُ براتی ءِ مھکمیں ءُ دل یکیمی است وھد ءِ 1979 ءَ روس ءَ اوگانستان ءِ سر ءَ ارش کت گڈا ایندگر ملک آنی مٹوئی ءَ اوگان شہری آنی مزنیں کساس ءَ پاکستان ءِ نیمگ ءَ سفر کت۔ ادا ایشاں شرپ ءُ ازت ءِ گوما زندمان گوازینت بلکینگ ءَ مرچی ھم اوگان لڈ ءُ بار کنوک آنی یک مزنیں کساسے پاکستان ءَ مزن مزنیں کاروبار ءُ تجارت کنگ ءَ انت، ھمے رنگ ءَ الس ءَ ھوار دوئیں ملک آنی نیام ءَ تجارتی نزیکیں جوان ءُ شاھیگان انت۔
ٹریڈڈولپمنٹ اتھارٹی آف پاکستان ءِ ھساب ءُ داد آنی رد ءَ پاکستان اوگانستان ءِ واستہ درستاں چہ مستریں تجارتی شریکداریں ملک ات، ادا اوگانستان ءَ پیداک بوھوکیں سامان آنی برآمد کنگ بوھگ ئَ انت ایشانی مالیت بازیں ملین ڈالر انت ھمے رنگ ءَ اوگانستان پاکستان ءِ سامان آنی واستہ چارمی مزنیں برآمدی منڈی انت، سال 2014 ءَ چہ پیسر اوگانستان ءِ واستہ پاکستان درستاں چہ مزن یں برآمدی ملک بوتگ، پدا ھم ایشی ءَ پد پاکستان ءَ چہ اے پوزیشن ایران وڑیں ایندگر ملک آں رستگ۔ اوگانستان ءَ را پاکستان ءِ ارزشتی ایں برآمدی چیز آنی تہ ءَ گندم ، سیمینٹ ، شکر ءُ چاول ھوار انت، اوگانستان ءَ را بازیں پاکستانی سامان آنی برآمد کنگ ءِ سبب ءَ ایشرا سامان آنی بر ءُ آر ءَ ایندگر ملک آنی مٹوئی ءَ وھد ءُ ھرچ ءُ درچ ءِ تہ ءَ بازیں کساس ءَ بچت بیت چیا کہ دوئیں ملک آنی سیم سر وت مہ وت ملاں ایشانی نپ ءُ سیت اوگانستان ءِ حکومت ءُ الس ءَ را پجگ ءَ انت۔
بدبھتی ءَ دوئیں ملک آنی نیام ءَ تجارت ءِ کشک ءَ بازیں جیڈھ ھم است انت ایشانی تہ ءَ درستاں چہ مستریں جیڈھ گیر کانودی تجارت انت، پاکستان ءَ اے گیرر کانودی تجارت ءِ ھلاسی ءِ واستہ بازیں گامگیج ھم کتگ، دوئیں ملک آنی نیام ءَ طور خم ءُ چمن بارڈر وڑیں راہداری ھم است اتن آھودا کانودی رپک آنی گومان تجارت بیت، پاکستان ءُ اوگانستان دوئیں آں وت مہ وتی تجارت آنی تہ ءَ شاھیگانی ، تاجر آناں آسانی پجارری ءُ ایندگر جیڈھ آنی گیواری ءِ واستہ بازیں گامگیج کتگ ءُ وھد وھد ءِ سر ءَ ایشی ءِ سر ءَ چار ءُ تپاسی گپتگ۔ اے رد ءَ دوئیں ملک آنی تاجر آنی ڈل اوگان یکجائی ایوان صنعت ءُ تجارت ءِ برجائی ءِ کار بندات کنگ بوتگ۔ اے رد ءَ
پاکستان اوگانستان ءِ گوما تجارت ءَ را سک باز ارزشت دیگ ءَ انت ءُ اے رد ءَ پاکستانی آں بازیں کار بنگیج ھم کتگ ایشانی اندازگ گوستگیں سال 18 ستمبر ءَ مزن وزیر عمران خان ءِ نیمگ ءَ طور خم بارڈر ٹرمینل ءِ سر ءَ یک ھپتگے ءِ گوما ھمک روچ بیست ءُ چار کلاک آنی تہ ءَ پچ کنگ ءِ حکم ءَ چہ ھم بیت انت۔
ایشی ءَ ابید پاکستان ءَ اوگانستان حکومت ءِ ھاسیں دزبندی ءِ سر ئَ 15 جولائی ءَ واہگہ بارڈر ءِ کراسنگ ءِ وسیلگ ءَ اوگان برآمدی چیز آنی برجائی کنگ ءِ پیسلہ کتگ۔ اوگان ٹرانزٹ ٹریڈ ءِ رد ءَ کوویڈ-19 ءِ ھوالگ ءَ توامیں پروٹوکولز آنی پد ءُ رند کنگ بیت۔ ترجمان درئی کارانی کارگس ءَ پاکستان ءِ توامیں بارڈر کراسنگ ٹرمینلز آنی سر ءَ کوویڈ- 19 ءَ چہ پیسر سٹیٹس ءِ چیر دستی ءَ ٹرانزٹ ءِ تہ ءَ آسراتی ءُ ٹرانزٹ ٹریڈ منوگری ءِ چیر دستی ءَ دو نیمگی تجارٹ ءُ اوگان ٹرانزٹ ٹریڈ برجا کتگ۔ ترجمان درئی کارانی کارگس ءَ گوشت کہ پاکستان اوگانستان ءِ گوما تجارت ءَ ھوار توامیں شوبگ آنی تہ ءَ وتی دو نیمگی یکوئی آناں گیش برجم کنگ ءُ اے پی ٹی ٹی اے ءِ چیر دستی ءَ اوگان ٹرانزٹ ٹریڈ ءِ آسراتی دیگ ءِ واستہ جزمیگ انت۔ سارک چیمبر آف کامرس اینڈ انڈسٹری ءَ پاکستان ءِ اے پیسلہ ءَ را ساڑات۔ ساک چیمبر ءِ صدر افتخار علی ملک ءَ اے پیسلہ ءِ سر ءَ چمشانک دیان ءَ گوشت کہ کورونا وائرس ءِ تباھی ھوپ ءِ ساھت ئَ حکومت پاکستان ءِ اے پیسلہ سک باز جون انت ایشی ءَ چہ اوگانستان ءِ گوما دو نیمگی تجارت آنی دیمروئی ءَ کمک رسیت۔ آئی ءَ گوشت کہ پاکستان ءَ اوگانستان ءِ گوما دو نیمگی تجارت آنی برجائی ءَ کنان ءَ کوویڈ 10- ءَ چہ پیسر اے جاور آنی رد ءَ توامیں 18 سیم سری پوائنٹس آنی سر ءَ اوگان ٹرانزٹ ٹریڈ ءِ اجازت داتگ۔
یک رپوٹ ءِ رد ءَ گوستگیں مالی سال ءِ اولی سٹیٹ بینک آف پاکستان 11 ماھ ءِ اوگانستان ءَ را پاکستنای برآمدی چیز آنی کساس 40۔33 درسد کمی ریکاٹ کنگ بوتگ۔ اے ساھت ءَ اوگانستان ءَ را پاکستانی برآمدی چیز آنی کساس 63۔825 ملین ڈالر بوتگ ایش مالی سال 2018-19 ءِ ھمے ساھت آنی مٹ ءَ 40۔33 درسد کمی انت۔ مالی سال 2028-19 ءِ اولی 11 ماہ ءَ اوگانستان ءَ را پاکستانی برآمدی چیز آنی کساس 1۔101 ارب ڈالر ریکاٹ کنگ بوتگ۔ ھساب ءُ داد آنی رد ءَ سال مئی ءَ اوگانستان ءَ را 17.01 ملین ڈالر مالیت ءِ برآمد کنگ بوتگ۔ گوستگیں مالی سال مئی ءَ اوگانستان ءَ را پاکستانی برآمد چیز آنی کسا 115.88 ملین ڈالرریکاٹ کنگ بوتگ۔ سٹیٹ بینک ءِ رپوٹ ءِ رد ءَ ھمے رنگ ءَ اوگانستان ءَ درآمدی چیز 79۔36 درسد کم بوتگ انت، گوستگیں مالی سال ءِ پیسری 11 ماہ آنی تہ ءَ اوگانستان ءِ درآمدی چیز آنی کساس 32۔119 ملین ڈالر ریکاٹ کنگ بوتگ۔ مالی سال 2018-19 ءِ ھمے ساھت آنی تہ ءَ اوگانستان ءَ چہ 13۔163 ملین ڈالر ءِ درآمد کنگ بوتگ۔
اوگانستان ءِ واستہ پاکستان برآمدی چیز آنی مٹوئی ءَ اگاں پاکستان ءِ واستہ اوگانستا ءِ درآمدی چیز آنی کسا کم انت پدا ھم ھواریں رنگ ءَ گوستیں مالی سال ءِ ساھت ءَ دوئیں ملک آںی نیام ءَ یکجائی تجارت ءِ کساس ءِ تہ ءَ کمی اتکگ۔ دوئیں ھمساگیں ملک آنی نیام ءَ تجارت ءِ تہ ءَ کمی چیا اتکگ؟ ایشی ءِ بازیں جیڈھ بوت کن انت، اے بابت ئَ وھد ءِ پاک ءِ پیسریگیں صدر اوگان جائنٹ چیمبر آف کامرس ءُ سیم سرئی چیمبر آف کامرس sccip ءِ پیسرگیں صدر ءُ فرنٹئیر کسٹم ایجنٹس ایسوسی ایشن ءِ استیں صدر ضیائ الحق سیم سرئی ضیاء الحق سرحندی ءَ چہ پرس گپت گڈا آئی ئَ گوشت کہ پاک اوگان تجارت ءَ را اے وھد ءَ جیڈھ آنی گوما دیم پہ دیمی انت ءُ وت مہ وتی تجارت ءِ تہ ءَ ھم کمی اتکگ، آئی ءَ گوشت کہ اے وھد ءَ دوئیں ملک آںی نیام ءَ یکجائی تجارت ءِ کساس 5۔2 ارب ڈالر ءَ تاں پج اتگ ایشی ءَ چہ ایشی ءِ تہ ءَ یک شلی ءَ کمی پیداک انت ایشی یے بازیں وجہ ءُ سبب است، اگاں استیں جاور ھال آنی سر ءَ چار ءُ تپاسی گرگ بہ بیت گڈا ھمے رنگ ءَ کورونا وائرس ءِ ٹوھیں ھوپپ ءَ سرجمیں دگنیا ءِ معیشت سک باز بیم ءُ ھوپ ءِ آماچ کتگ آھودا ایشی ءَ چہ پاکستان ءُ اوگانستان ءِ معیشت ھم آماچ بوتگ انت۔
آئی ءَ گوشت کہ دوئیں ملک آںی نیام ءَ سیم سربند بوھگ ئِ سبب ءَ بازیں جیڈھ پیداک بوتگ انت ضیاءالحق سرحدی ءَ گوشت کہ لستیں وھد پیسر ھم پاک اوگان سیم سر آنی بندش بوتگ ایشی ءَ چہ پد مزن وزیر عمران خان ءَ پاک اوگان سیم سر آناں 24 کلاک ءَ پچ کنگ ءِ جار جتگ، اے جار ءَ چہ پد دوئیں ملک آنی نیام ءَ تجارت ءِ تہ ءَ گہتری اتکگ پدا ھم ایشی ءَ چہ پد کورونا ءِ ھوپ ءِ سبب ءَ جاور ھال ھراب انت، آئی ءَ گوشت کہ پیسر ءَ دوئیں ملک آںی نیام ءَ تجارت ءِ ھوالگ ءَ جیڈھ محکمہ کسٹمز ، انتظامیہ ءُ خیبر ایجنسی ئِ پولیٹکل ایجنٹ ءَ منوگر کتگ بوتگ وھد ءِ پیسرے فاٹا ءَ خیبر پختونخوا ءَ ھوار کنگ بوت گڈاس پولیٹکل ایجنٹ ءِ کرد ھلاس بیت، بوھگی ایش بوتگ کہ سرئمیں انتظامی ڈپٹی کمشنر خیبر ءِ دست ءَ بوت اتاناں پدا ھم ایشی ئِ مٹ ءَ ڈپٹی کمشنر تو است انت بلئے سرجمیں اختیار ڈی پی او ءِ دست ءَ انت۔ آئی ءَ گوشت کہ حکومت ءَ اے ھوالگ ئَ ھاسیں دلگوشی دیگ ءَ لوٹ کنگ بوتگ تانکہ دوئیں ملک آنی نیام ءَ تجارت ءِ تہ ءَ گیش ترندی بہ بیت ایشی ءَ چہ نا ایوک ءَ تجارتی چست ءُ ایر آنی تہ ءَ گیش ترندی بیت بلکینگ ءَ ایشی ءَ چہ الس ءُ حکومت ءِ واستہ وشی آنی نوکیں در ءِ پچ بیت۔
پاکستان ءُ اوگانستان ءِ الس آنی نیام ءَ تجارت ءُ تجارتی یکوئی نوکیں نہ انت بلکینگگ ءَ اے سد سالی انت، دوئیں ھمساھگیں ملک آںی نیام ئَ تجارت ءِ بابت ءَ سیم سر چیمبر آف کامرس ءِ پیسریگیں صدر حاجی ءَ گوشت کہ وھد ءِ ایمنی ءُ وشھالی یا ناشرکاری ءِ سبب ءَ چیمن محمد افضل ءُ طور خم سیم سر آں ایران ءِ سیم سر ءُ دکہ آنی کارمردی ءَ را گیش ودینگ تگ۔ اآءی ئَ گوشت کہ پاکستان ءُ اوگانستان ءِ نیام ءَ وت مہ وتی تجارت ءَ را وتی جاور ھال آنی سر ءَ دل یکیمی رنگ ءَ دوئیں براتیں ملک انت۔ دوئیں ملک آنی چاگردی ءُ اقتصادی جاورھم یک وڑیں انت۔ دوئیں ملک سد آںی سال ءَ چہ کاروبار ی ریشگ ءَ گوں بندوک انت، اگاں یک نیمگ ءِ پاکستان ءَ را نیامی ایشائی ریساست آں تاں رسائی ءِ وساتہ اوگانستان ءِ ضلورت انت دومی نیمگ ءَ اوگانستان ءِ کرا زرّ نیست انت ءُ ایشرا درستاں چہ گیش پاکستان ءِ ضلورت انت۔
حاجی محمد افضل ءَ گوشت کہ پاک اوگان تجارت ءِ پڑ ءَ جیڈھ است ایشانی تہ ءَ ھمک رچ سیم سر آںی بندش درستاں چہ مستریں جیڈھ انت، کسانیں کساس ءَ ٹرک آںی برآمد ءِ اجاز ھم یک ارزشتی ایں جیڈھ ات، ایش ھما جاور انت کہ دوئیں دوئیں ملک آںی نیام ءَ تجارت ءِ تہ ءَ مشکلہ ءُ پینگ پیداک کنگ ءَ انت، آئی ءَ گوشت کہ اے جیڈھ آںی پکوئیں گیواری ضلوری انت۔ تاجر آنی واستہ آسانی پجاری کنگی انت، چیکنگ ءِ نظام ءَ را وت کار جوڑ کنگی انت، سکریننگ ءِ وسیلگ ءَ چیکنگ ءِ نظام اینکیاس ساپ ءُ سلہ جوڑ کنگی انت ایشی ءَ چہ نا ایوک ءَ ٹوھیں کساسس ءَ درآمدی ءُ برآمدی کار کنگ بہ بیت بلکینگ ءَ ٹرانزٹ ٹریڈ ءَ ھوار ایندگر کار آنی تہ ءَ آسانی جوڑ کنگ بہ بنت۔ ایشی ءَ چہ نا ایوک ءَ پاکستان ءُ اوگانستان ءِ اقتصادی جاور آنی تہ ءَ گہتری کئیت بلکینگ ءَ دوئیں ملک آںی حکومت آںی نیام ءَ غلط پھمی ھلاس بہ بنت۔ آئی ءَ گوشت کہ ایمنی ءِ جاور اے رنگ ءَ گیوار ءُ گہتر بوت کن انت۔ اگاں سیم سرے دوئیں نیمگ ءَ نندوکیں مردم وشھال بہ بنت ءُ کاروبار ءِ وسیلگ ءَ زرّ کٹگ بہ بیت گڈا ایندگر چست ءُ ایر آنی سر ءَ دلگوشی نہ دینت۔ مارا اے جیڈھ آنی سر ءَ جھلانکی ءَ گوں چارگ ءُ اے بابت ءَ سسا کنگی انت۔
